Drinkwater onder druk: een nieuwe kijk op een kostbare bron

Groeiende vraag, afnemende beschikbaarheid
De drinkwatervraag in Nederland neemt toe, terwijl de waterbeschikbaarheid afneemt [1]. We zien dat in droge zomers op veel plekken in Nederland meer water onttrokken wordt dan we in de natte periodes kunnen aanvullen [2]. Dit betekent dat drinkwaterbedrijven al steeds vaker terug moeten vallen op calamiteitenvoorzieningen. Met name in de zomer zorgt klimaatverandering, door hoge temperaturen, lange periodes van lage rivierafvoeren en meer verzilting, voor een afgenomen waterbeschikbaarheid. Tegelijkertijd zijn dit de periodes waarin mensen veel meer water gaan gebruiken: de tuin wordt gesproeid, zwembaden worden gevuld, mensen nemen een verkoelende douche. Door pesticides en verontreinigende stoffen zoals PFAS staat daarnaast de kwaliteit en veiligheid van onze drinkwaterbronnen onder druk [4].  

“De WC doorspoelen met DRINKWATER? Deden we dat nog in 2024?”

Met de geambieerde nieuwbouw zullen er voor meer dan de helft van ons land problemen gaan optreden in de drinkwatervoorziening [3]. Als de huidige trend doorzet moet er in 2030 jaarlijks circa 100 miljoen m³ drinkwater extra geproduceerd worden [1,6]. De huidige drinkwatervoorziening is dan in vrijwel geen enkele regio in Nederland nog toereikend om in de vraag te voorzien. Op termijn betekent dit dat er op piekmomenten bruin water uit de kraan komt, de waterdruk wegvalt, of hele wijken tijdelijk afgesloten worden van het drinkwaternet [5]. 

Dit komt bekend voor…
Net als in de energiecrisis doet zich o.a. door het grote aantal nieuwbouwprojecten een groeiende vraag op terwijl er een afnemende beschikbaarheid van bronnen is [6]. Het aanboren van nieuwe energiebronnen zorgt voor een overbelasting van het net. Hierdoor is energiebesparing de enige manier om binnen de grenzen van ons systeem te blijven en een duurzame toekomst in Nederland te garanderen. Ook ons drinkwaternet kent al langer capaciteitsproblemen en is overbelast.  Er lopen verschillende projecten voor het vinden en ontwikkelen van nieuwe drinkwaterbronnen, maar zelfs in Nederland is de waterbeschikbaarheid niet oneindig. Daarnaast is de looptijd om dergelijke projecten te implementeren zo lang dat de doelen van 2030 nooit gehaald kunnen worden [6]. Terwijl we in deze projecten investeren moeten we ons dus gelijktijdig hard inzetten voor het stimuleren en faciliteren van waterbesparende maatregelen. Dat is de enige oplossing om ons overspannen drinkwatersysteem op korte termijn te redden.  

“Door een gebrek aan activisme en urgentie zijn gebruikers zich slecht bewust van de hoeveelheid drinkwater die gebruikt wordt.”

Hoe nu verder?
Door een gebrek aan activisme en urgentie zijn gebruikers zich slecht bewust van de hoeveelheid drinkwater die gebruikt wordt. Het moet daarom in Nederland voor nieuwbouwprojecten verplicht worden een watersysteem voor het hergebruik van regen- of douchewater te installeren. Dit kan door watervriendelijk bouwen op te nemen in het bouwbesluit en het drinkwaterbesluit. Het is dan verplicht om een regenwatertank voor ieder bouwcomplex of huis te installeren. Laagwaardig waterverbruik, zoals het sproeien van de tuin of het doorspoelen van het toilet, kan hierdoor met “tweedehands” water gedaan worden, wat zorgt voor een reductie tot wel 50% van het huishoudelijk drinkwaterverbruik [7]. Om de transitie te versnellen moeten ook voor bestaande woningen subsidieregelingen getroffen worden om een dergelijke installatie aan te sluiten. Bijkomend effect is dat gebruikers zich bewust worden van de (on-)vanzelfsprekendheid van voldoende schoon water. In België wordt hier al sinds 2004 actief beleid op gevoerd [7]. Het is hier verplicht een regenwatertank te installeren bij nieuwe bouwplannen, wat heeft gezorgd voor een sterke afname van het drinkwaterverbruik.  

Ook in Nederland is de tijd van vrijblijvendheid voorbij. Met de huidige wooncrisis is het begrijpelijk en belangrijk dat woningbouwprojecten snel van start moeten. Drinkwatervoorziening is echter een vitale infrastructuur. Met de extra focus op waterbesparing geloof ik dat een watercrisis nog valt af te wenden. Tijd om de koppen uit het zand te halen en het tij te keren!  

“De tijd van vrijblijvendheid is voorbij”

Wat je zelf kan doen?

• Gebruik een douchetimer. Zo kun je je hele gezin inspireren om korter te douchen.  
• Installeer een regenton in je tuin. Voortaan verzorg je de planten met het water dat je zelf voor ze opvangt.   
• Koop zoveel mogelijk biologisch geteelde groenten en fruit. Zo eindigen er minder bestrijdingsmiddelen in ons drinkwatersysteem.  
• Gebruik biologisch afbreekbare schoonmaakmiddelen. Zo blijven onze huidige waterbronnen van een hoge kwaliteit.